Arfarniad Opsiynau'r Castell

Mae'r arolwg cyflwr bellach wedi'i gwblhau - mae arbenigwyr wedi archwilio'r tu mewn a'r tu allan gan edrych ar atgyweirio gwaith cerrig, ffenestri, drysau, grisiau, cyfarpar trydanol. Hedfanwyd drôn dros y castell i edrych ar rannau amrywiol o'r to, y tyrau a lle mae'r dŵr glaw yn mynd ar hyn o bryd. Amcangyfrifwyd y bydd y gwaith atgyweirio cychwynnol yn costio £9.1 miliwn.

Gwnaed gwaith ymgynghori cychwynnol (yn 2022) gyda 480 o ymatebion i'r arolwg dewisiadau - ymatebion gan aelodau'r cyhoedd, 18 ysgol a 12 grŵp treftadaeth. Rydym hefyd wedi siarad â grwpiau allweddol a rhanddeiliaid fel Cyfeillion Parc Margam, y Cyngor Astudiaethau Maes  ac Abaty Margam.

Mae'r ymgynghoriad hyd yn hyn wedi rhoi syniad clir o'r hyn y mae pobl am ei weld y tu mewn i'r castell a hefyd eu pryderon. Canfu'r ymgynghoriad y canlynol:

• Hoffai pobl weld y gwagle yn y castell yn cael ei ddefnyddio i gynyddu'r digwyddiadau a'r gweithgareddau y mae Parc Gwledig Margam yn eu cynnig.
• Hoffai pobl weld llety dros nos yn cael ei gyflwyno.
• Hoffai pobl weld y gwagle'n cael ei ddefnyddio fel amgueddfa neu ofod arddangos.
• Roedd gan yr holl ysgolion ddiddordeb hefyd mewn defnyddio Castell Margam fel cyfleuster ac adnodd addysgiadol yn y dyfodol.

Defnyddiwyd yr ymgynghoriad a gynhaliwyd i ddylanwadu ar y dyluniadau y mae penseiri wedi bod yn gweithio arnynt ar gyfer cam nesaf yr ymgynghoriad, gan ddangos defnyddiau posib eraill ar gyfer Castell Margam.

Cynhelir Ymgynghoriad y Pasg rhwng 19 a 26 Ebrill, 11am-3pm.

Bydd yr ymgynghoriad ar ffurf arddangosfa ryngweithiol yn y castell lle gall ymwelwyr rannu eu straeon am eu cysylltiad â'r castell, gwybodaeth hanesyddol newydd am gasgliad celf Castell Margam yn ei holl ogoniant a gall ymwelwyr hefyd adael sylwadau ar ddewisiadau a syniadau ar gyfer dyfodol Castell Margam.

Bydd yr ymgynghoriad ar gael ar-lein hefyd ar ffurf arddangosfa ac arolwg digidol ar gyfer y rheini nad ydynt yn gallu cyrraedd y castell yn ystod y cyfnod ymgynghori ond sydd eisiau mynegi barn.

The condition survey is now completed – specialists have inspected inside and out looking at stone work repairs, windows, doors, stairs, electrical supplies. A drone has been flown over the castle to look at the various different parts of the roof, the towers and where the rainwater is currently going. The next step is to cost up all of these repairs. Council Officers are currently working on funding bids to try to addressed the most urgent concerns.

The consultation work is progressing well – with up to 500 responses to the options survey. The survey has given a clear idea of what people want to see inside the castle in the future with exhibition space and spaces to learn about the history of Margam coming out top. People were also concerned about any over commercialisation of the castle leading to loss of public access. Any ideas and comments will be taken on board during the next stage of the project. The next phase of consultation will take place in Easter 2023 with an aim to host an exhibition in the Castle. The display will include any ideas received during the survey process, new historical information and a way of gathering visitors stories about their connections to the castle.

The design team have been working on building a 3D digital model of the castle, scroll down to see the image. Specialist surveyors have used laser scanners to gather information in order to create a 3D model. This will be incredibly useful in the design process, in working out how to accommodate space for the bats who currently live in the Castle and also in building digital interpretation so that people can virtually experience the castle including areas that have not had public access.

3D Digital Model of Margam Castle:

Yn 2021 sicrhaodd Cyngor Castell-nedd Port Talbot grant gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol er mwyn datblygu syniadau ar gyfer dyfodol newydd i Gastell Margam. Mae’r grant yn galluogi Parc Gwledig Margam i dalu am  gefnogaeth arbenigol i weithio ochr yn ochr â’r cyngor a’i randdeiliaid i ddatblygu uwch-gynllun cynhwysfawr ar gyfer y castell a’i adeiladau cysylltiedig.

Mae cwmpas y gwaith yn cynnwys:

• Gwasanaethau pensaernïaeth/dylunio: arolygon mesuredig, arolygon cyflwr, ymchwil hanesyddol, llunio datganiad cadwraeth, datblygu opsiynau, dylunio a chynllunio costau
• Rheoli a datblygu'r prosiect: ymgynghori ac ymgysylltu â rhanddeiliaid, cynllunio gweithgareddau, dehongli, rheoli’r prosiect yn gyffredinol, strategaethau cyflwyno fesul cam a chyllid
• Cynllunio busnes: Galw’r farchnad, arfarniad opsiynau, dichonoldeb ariannol, modelu ymwelwyr, staffio, rhagamcanion ariannol

Penodwyd yr ymgynghorwyr datblygu prosiect yn gynharach yn y flwyddyn ac maent eisoes wedi dechrau gweithio gyda rhai rhanddeiliaid. Penodwyd y tîm dylunio a'r tîm cynllunio busnes ym mis Medi, felly mae tîm llawn o ymgynghorwyr bellach yn rhan o'r gwaith. Mae gwaith eisoes wedi dechrau ar arolygon manwl o’r castell sy’n cynnwys sganio'r adeilad gan ddefnyddio laser, defnyddio drôn i archwilio’r to ac arolygon cyflwr manwl i weld pa atgyweiriadau sydd eu hangen.

Bydd y cyfnod ymchwil yn para tan gyfnod y Nadolig 2022, ac yna bydd yr archwiliad o’r opsiynau yn para tan wanwyn 2023. Bydd opsiwn terfynol a ffefrir yn cael ei ddiffinio a’i brisio erbyn mis Gorffennaf 2023.

Does dim brîff diffiniedig ar hyn o bryd - nod yr arfarniad opsiynau yw archwilio a chasglu syniadau posib. Bydd angen cymysgedd o fannau masnachol, gweithgarwch a dysgu ynghyd â chanolfan barhaus ar gyfer staff y cyngor. Mae'n bosibilrwydd archwilio cynnig llety i gefnogi'r lleoliad priodas llwyddiannus ar y safle, Yr Orendy. Gallai opsiynau eraill gynnwys cynnig arlwyo gwahanol, man arddangos, man perfformio a mannau ar gyfer cyfleoedd dysgu.

Ar hyn o bryd mae'n anodd amcangyfrif cyfanswm y gost o adfer y castell a dod o hyd i ffyrdd newydd o’i ddefnyddio. Gwyddwn fod y cyngor wedi gwario £800,000 yn ddiweddar ar atgyweirio'r simneiau a'r terfyniadau ar ran o'r castell. Bydd arolwg cyflwr manwl yn rhoi gwell syniad o'r costau angenrheidiol er mwyn atal y castell rhag dirywio ymhellach a hefyd amcangyfrif o'r costau er mwyn dod â'r castell yn ôl i gyflwr da.

Mae hynny heb unrhyw gostau addasu ar gyfer ffyrdd newydd o’i ddefnyddio. Llosgwyd y tu mewn i Gastell Margam yn llwyr ym 1977 ac o ganlyniad mae llawer o ystafelloedd yn wag heb unrhyw wres na golau.

Mae hynny i gyd yn dibynnu ar bryd y gellir sicrhau cyllid. Os bydd llwyddiant gyda chais loteri ar ddiwedd 2023, gallai gymryd pedair blynedd arall cyn i’r gwaith ddechrau ar y safle ac o bosib ddwy flynedd arall cyn i’r gwaith gael ei gwblhau.

Mae'n annhebygol iawn y bydd yr holl waith yn cael ei ariannu yn y cyfnod cychwynnol hwn a bydd ffocws ar yr agweddau hynny sy'n cyfateb i ganlyniadau grant y loteri. Mae'n debygol y bydd angen cyfnodau adfer pellach ac mae'n bosib y bydd y rhain yn dibynnu ar ffynonellau ariannu eraill.

Bydd tîm y prosiect yn archwilio hyn ochr yn ochr ag edrych ar yr opsiynau ac amcangyfrifir y bydd yn rhaid i'r cyllid ddod o sawl ffynhonnell dros gyfres o gamau. Mae tîm y prosiect yn bwriadu gwneud cais gwerth miliynau o bunnoedd i Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol ond bydd amseriad hynny’n dibynnu ar sicrhau arian cyfatebol a chael y cymysgedd cywir sy’n cyfateb i’w canlyniadau.